بتن سبز؛ مصالح ساختمانی سازگار با محیط زیست

جایگزین‌های سازگار با محیط زیست برای بتن سنتی بتن مخلوطی از سیمان، شن، ماسه، آب و طیف وسیعی از سنگدانه‌ها است. هر ساله در حدود ۱۰ میلیارد تن بتن در جهان تولید می‌شود و به همین دلیل پس از آب، پرمصرف‌ترین ماده در جهان محسوب می‌شود. در صنعت ساخت‌وساز هم بتن پرمصرف‌ترین مصالح جهان است که در انواع سازه‌ها نظیر پل، تونل، ساختمان‌های کوچک و بزرگ، نما، کفپوش و … استفاده می‌شود. طبق تخمین‌ها، بیش از ۷۰ درصد جمعیت جهان در سازه‌های بتنی زندگی می‌کنند که نشان از دوام، استحکام و فراگیری آن در ساخت‌وساز می‌باشد. با این حال، علیرغم تولید و مصرف انبوه بتن در سراسر جهان، تحقیق‌ها و تخمین‌های زیادی هم پیرامون سهم بالای آن در انتشار گازهای گلخانه‌ای شکل گرفته است. با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی کنونی و پدیده گرمایش جهانی، به یک انقلاب سبز در صنایع مختلف از جمله ساخت‌وساز نیاز مبرمی وجود دارد؛ به عبارت دیگر، صنایع باید استفاده و عرضه مواد سازگار با محیط زیست را در دستور کار خود قرار دهند. به همین دلیل صنعت بتن، جایگزین‌های پایدار و سازگار با محیط زیست برای بتن پیدا کرده است که به بتن سبز شناخته می‌شوند. بتن سبز چیست؟ بتن سبز شکلی از بتن دوست‌دار محیط زیست است که با استفاده از مواد زائد یا باقیمانده از صنایع مختلف تولید می‌شود و برای تولید، به انرژی کمتری نیاز دارد. در مقایسه با بتن سنتی، دی‌اکسید کربن کمتری تولید می‌کند و ارزان‌‍تر و بادوام‌تر است. هدف از استفاده از بتن سبز، کاهش بار منابع طبیعی و افزایش وابستگی به مواد قابل بازیافت است. از بین استراتژی‌های متعددی که برای دستیابی به پایداری از طریق بتن دوست‌دار محیط زیست استفاده می‌شود، استفاده مجدد از آب مصرف شده در فرایند شستشو به منظور کاهش مصرف آب یک رویکرد مناسب به‌شمار می‌رود. اهداف بتن سبز سه هدف اصلی بتن سبز عبارتند از: کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مخصوصاً انتشار دی‌اکسید کربن کاهش استفاده از منابع طبیعی مانند آب، سنگ آهک، خاک رس، ماسه رودخانه‌ای طبیعی و سنگ‌دانه‌ها کاهش استفاده از مواد زائد در بتن و موثر در آلودگی هوا، زمین و آب چرا بتن سبز؟ همانطور که از نام این نوع بتن مشخص است، بتن سبز دوست‌دار محیط زیست است و با استفاده از زباله‌های صنعتی به عنوان جایگزینی برای سیمان، ماسه طبیعی و سنگدانه‌های درشت، به حفظ محیط زیست کمک می‌کند. بتن سبز استحکام و دوام قابل توجهی نسبت به بتن معمولی دارد و در برابر خوردگی و همچنین باران‌های اسیدی به شکلی موثر مقاومت می‌کند. ساختمان‌هایی که با بتن سبز ساخته می‌شوند در برابر تغییرات دما مقاوم‌تر هستند و انرژی کمتری مصرف می‌کنند؛ بنابراین در هزینه‌های گرمایش و سرمایش آنها صرفه‌جویی خواهد شد. ختم کلام آنکه اثرات گرمایش جهانی با تغییر کامل ساخت‌وسازها از بتن سنتی به بتن سبز تا حدودی کاهش می‌یابد. مزایای بتن سبز اقدامات مورد نیاز برای تهیه بتن سبز در مقایسه با بتن معمولی کمتر است، مقاومت حرارتی و اسیدی بهتری دارد و همچنین دارای مقاومت کششی‌فشاری و شکافی نیز می‌باشد. در تولید بتن سبز سیمان کمتری مصرف می‌شود و در نتیجه انتشار دی‌اکسید کربن را کاهش می‌دهد. از نظر اقتصادی نیز تولید آن به صرفه است و نسبت به بتن معمولی، کارایی بهتری دارد. معایب بتن سبز سازه‌های بتنی سبز در مقایسه با سازه‌های بتنی معمولی طول عمر کمتری دارند. همچنین مقاومت فشاری و مقاومت خمشی آن کمتر و جذب آب و جمع‌شدگی آن زیاد است. استفاده بیشتر از فولاد ضد زنگ هم هزینه تقویت استحکام بتن مسلح را افزایش می‌دهد. انواع بتن سبز جایگزینی سیمان مصرف‌کننده انرژی با مواد قابل استفاده مجدد، یکی از بهترین استراتژی‌های مورد استفاده برای دستیابی به مصالح ساختمانی سازگار با محیط زیست تحت نام «بتن سبز» است. به عنوان مثال، سیمان را می‌توان با خاکستر بادی، دود سیلیس و خاکستر چوب و غیره جایگزین و به بتن دوست‌دار محیط زیست تبدیل کرد.